Pożyczka od rodziny

 Pożyczka od rodziny to często jedyny sposób na uzbieranie potrzebnego wkładu własnego czy też realizację dużego zakupu. Nie zawsze jednak jest dobrą alternatywą do kredytu zaciągniętego w banku. Sprawdź, czy dla pożyczki w rodzinie potrzebna jest umowa i czym różni się ona od zwykłej darowizny.

Z pewnością każdemu z nas nieraz zdarzyło się pożyczać mniejsze lub większe kwoty w rodzinie. Nieraz to my pożyczyliśmy pieniądze członkom rodziny, a kiedy indziej oni pożyczali je nam. Pożyczka od rodziny nie jest jednak zupełnie zwolniona od jakichkolwiek formalności, ponieważ kodeks cywilnoprawny reguluje i tę kwestię. W tym artykule przedstawimy Ci, jak pożyczka w obrębie rodziny wygląda z perspektywy prawnej, jak stworzyć umowę pożyczkową oraz omówimy kwestie formalne związane ze spłatą takiego zobowiązania zgodnie z aktualną wiedzą prawniczą. 

Umowa pożyczkowa oraz jej prawny charakter

Sama instytucja pożyczki jest regulowana przez Kodeks Cywilny na podstawie Ustawy z dnia kwietnia 1964 roku, w dziale XIX kwestia ta jest poruszana w artykule 720 i kolejnych. 

W myśl tej ustawy przez umowę o udzieleniu pożyczki pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia określonej kwoty gotówki lub rzeczy danego gatunku na rzecz pożyczkobiorcy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu tej samej kwoty pieniędzy lub rzeczy danego gatunku pożyczkodawcy w danym czasie. 

W myśl ustawy, pożyczka od rodziny w gotówce, która nie przekracza kwoty 1000 zł to nie ma konieczności, aby spisywać umowę – wystarczy umowa zawarta ustnie (która też jest wiążąca i może być podstawą dochodzenia). Natomiast umowa pożyczki na wyższą kwotę lub rzeczy o wartości wyższej niż 1000 zł musi już być sporządzona w formie pisma. Może to być zarówno pismo odręczne, jak i dokument napisany za pomocą komputera, jednak musi on zawierać podpisy odręczne obydwu stron umowy – pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy. Tylko z odręcznymi podpisami obydwu stron taki dokument nabierze mocy prawnej i stanie się wiążący. 

Pożyczka nieoprocentowana od rodziny – czy trzeba ją zgłosić do Urzędu Skarbowego? 

Kwestię podatku od pożyczki reguluje Ustawa Kodeksu Cywilnego z dnia 9 września 2000 roku w artykule I w punkcie 1, gdzie znajdziemy zapis odnośnie obowiązku odprowadzania podatku od czynności cywilnoprawnych jak umowa pożyczki jakiejś kwoty pieniędzy lub konkretnej ilości rzeczy danego gatunku. 

Wraz z dokonaniem czynności prawnej, czyli zawarcia umowy pożyczki,  zaczyna ciążyć na nas obowiązek prawny w postaci uiszczenia podatku. Ten obowiązek ciąży na osobie, która jest stroną biorącą pożyczkę i to ona musi uregulować podatek w urzędzie skarbowym. 

Pożyczka opodatkowana jest na 0,5% od kwoty pożyczki. Czyli w wypadku pożyczenia 10 000 zł, trzeba zapłacić w urzędzie 50 zł podatku z tego tytułu. 

W wypadku, kiedy zaciągana jest pożyczka od rodziny podatek może nie być naliczany pod pewnymi warunkami. Według artykułu 9 pkt. 10 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z Kodeksu Cywilnego, od podatku zwolnione są umowy pożyczkowe zawarte pomiędzy: 

• małżonkami
• zstępnymi
• wstępnymi
• rodzeństwem
• ojczymem, pasierbem i macochą 

Warto wziąć też pod uwagę jeden istotny szczegół – pożyczka od członka rodziny w pierwszym stopniu pokrewieństwa nie może przekraczać kwoty 9 673 zł, jeżeli nie chcemy płacić od niej podatku. Jeżeli chodzi o zawieranie umowy pożyczkowej między dalszymi członkami rodziny, to w tym wypadku niestety Urząd Skarbowy nie przewiduje żadnej kwoty wolnej od podatku i w takiej sytuacji należy uiścić podatek w wysokości 0,5% od całej kwoty na jaką została zawarta pożyczka. Krótko mówiąc, jeżeli pożyczamy pieniądze od kogoś, kto jest dalszym członkiem naszej rodziny niż krewny pierwszego stopnia, to obowiązują takie same zasady, jak byśmy pożyczali pieniądze od kogokolwiek. 

Jeżeli pożyczka od rodziny na cele mieszkaniowe przewyższa kwotę 9 673 zł, to wtedy od kwoty, która jest nadwyżką, dopiero należy odprowadzić podatek w wysokości 0,5%. 

Przykładowo, jeżeli Twoja siostra spisze z Tobą umowę pożyczkową w ramach której udzieli Ci pożyczki na kwotę 17 000 zł, to podstawą od jakiej musisz zapłacić 0,5% podatku wynosi 7 327 zł. Co łatwo obliczyć, podatek 0,5% od kwoty 7 327 zł wynosi 36,63 zł i właśnie taką kwotę musisz uiścić w Urzędzie Skarbowym. 

Zgłoszenie pożyczka od rodziny – kwestie formalne

Po zawarciu umowy pożyczkowej z członkiem rodziny w pierwszym stopniu pokrewieństwa, należy zgłosić ten fakt do Urzędu Skarbowego, aby zostać zwolnionym z podatku od czynności cywilnoprawnej. Na złożenie tej deklaracji pożyczkobiorca ma 14 dni od daty zawarcia umowy, a także do deklaracji musi on załączyć dokument, który poświadcza, że pożyczkobiorca otrzymał pieniądze w kwocie określonej w umowie – może to być potwierdzenie otrzymania przelewu z konta bankowego lub przekaz pocztowy. 

Niewywiązanie się z tego obowiązku może skutkować nałożeniem na na kary przez Urząd Skarbowy. Na dzień dzisiejszy taka kara polega na nałożeniu podatku w wysokości 20% od kwoty, która została nam pożyczona. Oczywiście, skoro obowiązek zgłoszenia otrzymania pożyczki do Urzędu Skarbowego i uiszczenia podatku leży po stronie pożyczkobiorcy, to i kara w wypadku niezgłoszenia umowy pożyczkowej do skarbówki również zostanie nałożona na pożyczkobiorcę.